wararkii ugu dambeeyay hoobiyeyaashii xalay lagu garaacay muqdisho.

Madaxweynaha maamul goboleedka Puntland, Saciid Cabdullahi Deni oo maanta khudbad ka jeediyay shir sanadeedka Nabadda ee PDRC ayaa ka hadlay arrimo xasaasi oo ku aadan dowlad dhiska, maadaama ay taagan tahay xiisad maamulkiisa kala dhexeyso dowladda dexe iyo mid kale oo Soomaaliya kala dhexeyso Itoobiya. Saciid Deni ayaa guud ahaaneed uga hadlay xaaladda dalka, wuxuuna jeediyay farriin culus isaga oo ka digay in dib Soomaaliya loogu celiyo xaaladdii laga soo gudbay ee Carte. Sidoo kale wuxuu soo jeediyay in la saxo qaladaadka jira, isla markaana la xoojiyo meelaha ay ka dabacsan tahay dowladnimada Soomaaliya “Soomaaliya yaan fursad dambe loo siinin mar labaad qadka inta ka baxdo dib loo yagleelin shir dib u heshiineed oo ballaaran oo Soomaali hadda ha la’isku keeno la oran” ayuu yiri. Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Waxaa haboon maanta meesha aan joogno inaanu dib uga noqonin Carte iyo shirarkii lamidka ahaa, laakiin meelaha ay ka liiceyso inaan ka toosino aan ku darsano xisaabta”. Dhinaca kale wuxuu toos ula hadlay madaxda dowladda dhexe, gaar ahaan madaxweyne Xasan Sheekh iyo hoggaaiyeyaasha maamul goboleedka oo uu ugu baaqday inay ilaaliyaan dastuurka iyo shuruucda kale ee ay dadka Soomaaliyeed heshiiska ku wada yihiin. “Waxaa sidoo kale fursaddan uga faa’ideysanayaa dhamaan madaxda Soomaaliyeed oo uu ugu horreeyo Madaxweynaha Jamhuuriyadda iyo madaxda kale ee maamul goboleedyada iyo cid kasta oo mas’uul ah in ay ilaaliso waxa dadka heshiisku ku yahay” ayuu kusii daray. Ugu dambeyn wuxuu ka hadlay farogelinta shesheeyaha uu ku hayo arrimaha gudaha ee Soomaaliya, wuxuuna yiri “Dagaalka Soomaaliya, Soomaali keliya hadii ay tahay waa hore ayey heshiin laheyd laakiin farogelinta deriska iyo Caalamka ayaa nagu jirta”. Hadalkan dabacsan kasoo baxay hoggaamiyaha Puntland ayaa kusoo aadayo, xilli ay taagan tahay xiisad meel xun gaartay oo maamulkiisa kala dhexeyso dowladda federaalka, taas oo illaa iyo hadda aan laga gaarin xal rasmi ah.

Warar dheeraad ah ayaa waxaa ay kasoo baxayaan qarax geystay khasaaro isugu jiray dhimasho iyo dhaawac, kaas oo ka dhacay Tuulada  Tugaarey oo 25KM dhanka Koonfureed kaga beegan degmada Walanweyn ee Gobolka Shabeellaha Hoose. Qaraxa oo ahaa Miino ayaa ka dhex-dhacay Guri ay deganaayeen dad Shacab ah oo kuyaalla Tuulada Tugaareey, waxaana inta la xaqiijiyay ku geeriyootay Gabar Sagaal Sano jir aheyd, halka ay ku dhaawacmeen Hooyadeed iyo Laba Gabdhood oo kale oo la dhashay. Goobjoogayaal ayaa waxaa ay Warbaahinta u sheegeen in ay maqleen mar qura jugta qaraxa, balse aysan kala cadeyn karin qofka qaraxa keenay Guriga ay ku noolaayeen dadka Shacabka ah, iyada oo dadka ku dhaawacmay qaraxaas la keenay degmada Walanwyen. Saraakiil iyo Ciidamo katirsan laamaha Amniga degmada Walanweyn ee Gobolka Shabeellaha Hoose ayaa tegay Guriga uu qaraxa ka dhacay, iyaga oo baaritaano kale ku sameeyay Guriga, waxaana saraakiisha Ciidamada ay sheegeen inay wadaan baaritaan dheeri ah oo ku saabsan cidda Guriga gelisay qaraxa Wararkii ugu dambeeyay e naga soo gaaraya Tuulada Tugaarey oo hoostagta degmada Walanweyn ayaa waxaa ay sheegayaan in xaaladda haatan ay tahay mid degan, isla markaana dadka ay wataan howlahooda caadiga ah.

Madaxweynaha dowlad deegaanka Soomaalida Itoobiya ayaa lagu eedeeyay inuu gabood-falo u geystay dad rayid ah oo aan dembi lahayn, kana soo jeeda Harawo iyo Awdal. Xildhibaan Ayuub Ismaaciil Yuusuf oo ka tirsan Golaha Shacabka ayaa eedeyntan u jeediyay madaxweynaha dowlad deegaanka Soomaalida, isagoo cambaareeyay dilka ay ciidamada deegaanka Soomaalida ee ka amar qaata Mustafe Cagjar ay shalay magaalada Lafaciise ugu geysteen dad rayid ah oo deegaanka ah. Xildhibaanka ayaa sheegay in dilka dadka rayidka ah ay wada fuliyeen ciidamada Liyuu Booliska iyo kuwa militeriga Itoobiya, islamarkaana lagu beegsaday dadka laba gobol oo si adag uga horyimid damaca guracan ee Itoobiya. “Waa gabood-fal kutalo-gal ah oo lagu bartilmaameedsanayo dadka ka soo jeeda Harawo iyo Awdal, waxaana ay u muuqataa in bulshadaas lagu ciqaabayo sida ay uga soo horjeensadeen damaca dhul-boobka Itoobiya ee ku wajahan xeebaha waqooyiga Soomaaliya,” ayuu yiri Xildhibaan Ayuub. Sidoo kale wuxuu wax laga xumaado ku tilmaamay in madaxweyne Cagjar uu hormuud u noqdo xad-gudubka Itoobiya ka dhanka ah ee dadka Soomaaliyeed iyo dhulkooda. “Waa wax laga xumaado in Mustafe Cagjar oo horay uga caban jiray in nidaamkii hore ee dawlad deegaanka Soomaalida iyo ciidamada Itoobiya ay gaboodfallo u geysteen xubno ka mid ah qoyskiisa, uu isaguna maanta tii oo kale ku samaynayo dad rayid ah oo aan dembi lahayn.” Waxaan cambaaraynayaa dilka ay ciidamada deegaanka Soomaalida ee ka amar qaata Mustafe Cagjar ay shalay magaalada Lafaciise ugu geysteen dad rayid ah oo deegaanka ah. Dilka dadka rayidka ah waxaa wada fuliyey ciidamada Liyuu Booliska iyo kuwa militeriga Itoobiya. Waa gaboodfal kutalogal ah oo lagu bartilmaameedsanayo dadka ka soo jeeda Harawo iyo Awdal, waxaana ay u muuqataa in bulshadaas lagu ciqaabayo sida ay uga soo horjeensadeen damaca dhul-boobka Itoobiya ee ku wajahan xeebaha waqooyiga Soomaaliya. Waa wax laga xumaado in Mustafe Cagjar oo horay uga caban jiray in nidaamkii hore ee dawlad deegaanka Soomaalida iyo ciidamada Itoobiya ay gaboodfallo u geysteen xubno ka mid ah qoyskiisa, uu isaguna maanta tii oo kale ku samaynayo dad rayid ah oo aan dembi lahayn. Sidoo kale, Mustafe waa ku ceeb in uu hormuud u noqdo xadgudubka Itoobiya ee ka dhanka ah dadka Soomaaliyeed iyo dhulkooda. Haddii uu dareemayo waxa ugu yar oo masuuliyad ah ama damiir uu ku hadhay, waa in uu joojiyo gaboodfalka, isla markaana wax ka qabto dilalkii hore ee gardarrada ahaa. Dadka reer Awdal waxaa la gudboon in ay dilkan u arkaan mid hordhac u ah waxa lala damacsan yahay oo ay xilli hore baraarugaan. Waa in ay ka diyaargaroobaan dhagarta loo maleegayo ee ku soo wajahan.