Qaramada Midoobay “Beegsiga ka dhanka ah Dadka Rayidka ah ee Suudaan waa wax aan loo dulqaadan karin”

Dowladda Federaraalka Soomaaliya ayaa maanta qaaday tallaabo culus, waxayna canshuur dhaaf u saameysay isbitaallada iyo goobaha caafimaad ee ku yaalla magaalada Muqdisho, sida uu shaaciyay wasiir ku xigeenka wasaaradda maaliyadda xukuumadda Soomaaliya, Mudane Cabdiqafaar Cilmi Xaange. Adeegyada caafimaadka, sida gurmadka deg-degga ah, bukaan socodka, bukaan jiifka, qaliimada guud, hooyada iyo dhallaanka ayaa laga dhaafay canshuuraha. Wasiir ku xigeenka wasaaradda maaliyadda ayaa shaaca ka qaaday in tani ay ku timid dood muddo usoo dhexeysay dowladda iyo bahda caafimaadka, haatana xal laga gaaray. “Wasaaradda Maaliyadda waxay canshuur dhaaf u sameysay adeegyada daryeelka caafimaadka, waxayna ku timid dood muddoo dheer soo socotay oo u dhexeysay wasaaradda maaliyadda iyo bahda caafimaadka” ayuu yiri Wasiir Cabdiqafaar Cilmi Xaange. Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in ujeedada ugu wayn ay tahay in dowladda ay qayb ka noqoto dadaallada horumarineed ee caafimaadka, si loo helo adeegyo dhammeystiran. “Ujeedadu waxaa weeye in dowladdu ay qayb ka noqoto hormarinta iyo hagaajinta adeegga daryeelka caafimaadka, si loo helo adeeg jaban oo caafimaad” ayuu raaciyay. Waxaa kale oo uu kusii daray “Dowladda iyo xukuumadda waxaa ka go’an wax kasta oo lagu fudueyn karo in bulshada Soomaaliyeed ay ku hesho adeegyada aas aasiga, sida waxbarashada iyo caafimaadka”. Horay bahda caafimaadka ayaa qaylo dhaan uga muujiyay canshuurta iibka ee ay soo rogtay wasaaradda maaliyadda,taas oo dhowaan ka dhaqan gashay gudaha dalka, waxayna ku doodeen inay saameyn ku leedahay howlaha ay qabtaan, taas oo hadda laga dhaafay.

Madaxweynaha dowlad-goboleedka Jubbaland Axmed Madoobe ayaa magaalada Kismaayo ku qaabilay Taliyaha howl-gallada gaarka ah ee wadajirka ah ee bariga Afrika Kornayl David Haskell oo booqasho ku yimid Jubbaland. Kulanka ayaa lagaga hadlay howl-gallada ay wadaan ciidamada Jubaland iyo tageerada dhinaca amniga ee dowladda Maraykanka ee la xiriira dagaalka ka dhanka ah Khawaariijta. Taliyaha hawl-gallada gaarka ah ee wadajirka ah ee bariga Afrika Kornayl David Haskell ayaa bogaadiyay howl-gallada ay wadaan ciidamada Jubbaland ee lagu xoreeyay deegaanada Joore gaar ahaan deegaanka Buuloxaaji iyo deegaanada ku xeeran. Sidoo kale wuxuu tilmaamay in guulaha laga gaaray howl-galladii u danbeeyay ay muujinayaan sida dowladda Jubaland ay uga go’antahay xoreeynta deegaanada wali ay ku harsan yihiin kooxda Al-Shabaab. Waxaa madaxweynaha Jubbaland kulanka ku wehlinayay Taliyaha Hay’ada Sirdoonka iyo Nabadsugida Jubaland Mudane Maxamed Axmed Sabriye iyo Taliyaha Ciidamada Darawiishta Jeneraal Ismaciil Saxardiid. Mareykanka ayaa kamid ah dalalka sida weyn ugu garab istaagay Soomaaliya dagaalka Al-Shabaab, wuxuuna hub iyo saanad ciidan soo gaarsiiyay dowladda federaalka Soomaaliya tan iyo markii uu billowday dagaalka argagixisada. Tan iyo markii ay bilowdeen howl-gallada ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab waxay diyaaradaha dagaalka ee Mareykanka weeraro ka fuliyaan gudaha Soomaaliya, inkasta oo bilihii dambe uu hoos u dhac ku yimid duqeymahaas oo badi lagu beegsan jiray xubnaha iyo saraakiisha sar-sare ee kooxda.

Wararka naga soo gaarayo gobolka Jubbada Hoose ayaa sheegaya in xalay maleeshiyaadka Al-Shabaab ay weerar rogaal celis ah ku qaadeen deegaanka Buula Xaaji oo ay maalin kahor qabsadeen ciidamada dowladda iyo kuwa daraawiishta ee maamulka Jubbaland, isla-markaana uu aad ugu farxay ra’iisul wasaaraha Soomaaliya oo soo dhaweeyay xoreynta deegaankaasi. Xubno ka tirsan kooxda ayaa lasoo wariyay in weerar aarbushaad ah ay ku qaadeen deegaankan oo hoostaga magaalo xeebeedka Kismaayo, waxaana kadib xigay dagaal kooban oo dhex-maray labada dhinac. Iska hor imaadka dhex maray ciidamada huwanta iyo Al-Shabaab oo socday muddo daqiiqado ah ayaan la ogayn khasaaraha ka dhashay, waxaana dib loo celiyay dagaalyahanadii weerarka soo qaaday. Saraakiisha hoggaamineysa ciidamada ku sugan Buula Xaaji ayaa sheegay in weli ay joogaan magaalada, ayna wadaan howlgallo ay ku baacsanahaan xubnaha weerarka soo qaaday oo ka baxsaday goobta. Deegaankan ayaa waxaa horay u tagay mas’uuliyiin ka tirsan  dowlad goboleedka Jubbaland iyo saraakiil ciidan, si ay u dhiirogeliyaan ciidamada xoreeyay halkaasi. Sidoo kale ra’iisul wasaaraha Soomaaliya, Xamza Cabdi Barre oo ka hadlay qabashada Buula Xaaji ayaa u hambaleeyay ciidamada dowladda iyo kuwa Jubbaland ee fuliyay howlgalka looga adkaaday Al-Shabaab. Waxaan ku ammaanayaa Ciidammada Halyeeyada Qaranka ee sida geesinimada, Dadaalka iyo Daacadnimadu ku jirto uga xoreynaya Khawaarijta deegaanada fara kutiriska ah ee ay gacanta ku hayaan” ayuu horay u yiri ra’iisul wasaaruhu. Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana weli ciidamada ay kusii siqayaan deegaano horleh, iyaga oo kaabiga ku haya degmada Badhaadhe oo weli gacanta ugu jirto kooxda Al-Shabaab. Jubbooyinka ayaa kamid ah meelaha ay ku xoogan yihiin maleeshiyaadka Al-Shabaab, waxaana haatan ku wajahan wajiga labaad ee howlgallada xoreynta ee ka socda gudaha dalka.