Maxaa laga filayaa inuu ku soo dhammaado shirka Golaha Wadatashiqa qaran.

Wasiirka arrimaha dibadda ee dalka Turkiga Hakan Fidan ayaa shalay gaaray magaalada Addis Ababa ee dalka Itoobiya, isagoo halkaas kula kulmay ra’iisul wasaare Abiy Axmed, sidaas ay shaacisay wasaaradda arrimaha dibadda ee dowladda Turkiga. Dawladda Turkiga waxay sheegtay in safarkaan uu qayb ka yahay qorshaha dhex-dhexaadinta ah ee dawladda Turkiga ay ka dhex wado Soomaaliya iyo Itoobiya, si xal loogu helo khilaafka ka dhex dhashay labada dal ee salka ku haya heshiis beenaadii badda ee Itoobiya la saxiixatay Somailand. Sidoo kale wasiir Fidan ayaa la kulmay dhiggiisa Itoobiya Taye Atske Selassie, safarkaan ayaa la sheegay inuu qaada doono dhowr maalmood. Sida ay sheegtay wasaaradda arimaha dibadda ee dowladda Itoobiya, Turkiga ayaa waxa uu kala hadlay arimo ay ka mid yihiin khilaafka kala dhaxeeya Soomaaliya iyo guud ahaan xaaladda gobolka Geeska Afrika. Twitterka ra’iisul wasaaraha Itoobiya war lagu daabacay ayaa lagu sheegay in wasiirka arrimaha dibadda Turkiga iyo Abiy ay ka wada hadleen sidii loo xoojin lahaa xiriirka labada dal, waxaana xusid mudan in Soomaaliya ay garab ka raadineyso Turkiga si looga difaaco hadii Itoobiya awood adeegsato. Bishii June waxaa magaalada Ankara ee dalka Turkiga wadahadal uu Turkigu garwadeen ka ahaa ayaa la qorsheeyey in dawladaha Soomaaliya iyo Itoobiya ay ku yeeshaan, balse farsamooyin la isku fahmi waayey oo salka ku haaya khilaafka badda ayaa sababay in wadahadalkaasi fashilmo. Kadib markii ay fashilmeen wadahadaladii la rabay inay ka furmaan Ankara, waxay dhinacyadu isku raaceen in ay kulan kale Ankara ku yeeshaan 2-da bisha soo socota ee September. Bulshada caalamka ayaa waxay bogaadisay doorka ay dawladda Turkigu ka ciyaarayso u kala dabqaadista Soomaaliya iyo Itoobiya oo markii dib loo eego tariikhdooda ay dhexmareen dagaalo adag oo lagu hoobtay. Wasiirka arrimaha dibadda Turkiga Hakan Fidan inta uu joogo Itoobiya waxaa la sheegay inuu ka shaqeynayo sidii loo dhex dhexaadin labada dal ee Turkigu saaxiibka la yahay, sidoo kale Turkiga oo aad u daneeya gobolka Geeska Afrika ayaa dantiisa ka dhex arka Soomaaliya iyo Itoobiya oo heshiis ah.

Madaxweynaha dowladda federaalka ah ee  Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo ka qayb-galayay shir ka dhacay dalka Norway oo uu booqasho ku tegay ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo ku aadan kooxda Al-Shabaab. Xasan Sheekh oo wax laga waydiiyay in dowladdiisa ay wada-hadal la fureyso Al-Shabaab ayaa ku jawaabay inay diyaar u yihiin, si wax kasta loogu dhameeo miiska wada-hadalka. Madaxweynaha ayaa sheegay in dhammaadka Al-Shabaab uu yahay wada-hadal, isla markaana dowladda Soomaaliyeed ay ku dadaali doonto, sidii loo wada-hadli lahaa. “Waxaan rumeysanahay in dhamaadka Al-Shabaab uu yahay wada-hadal, goormee ayay diyaar yihiin? dowladda Soomaaliya waa diyaar” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh. Sidoo kale wuxuu tilmaamay in wada-hadalkaas uu waqti dheer qaadan karo, balse ay ku dadaalayaan sidii loo abuuri lahaa wada xaajoodkaas, kadibna looga miro dhaliyo. “Waxaan rajeyneynaa inay arrintaasi diyaar u noqdaan, marka ay diyaar noqdaan waan wada-hadli doonaa, wada xaajoodkaas wuxuu qaadan karaa waqti, laakiin ugu yaraan waxaan abuuri doonaa waddo cusub” ayuu sii raaciyay madaxweynaha Soomaaliya. Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo haatan dowladda dhexe ay dagaal culus kula jirto kooxda Al-Shabaab, kaas oo deegaano badan looga xoreeyay kooxda. Dagaalkan ayaa sii xoogeystay kadib dib u doorashadii madaxweyne Xasan Sheekh ee 15-kii May ee sanadkii 2022-kii, waxaana Al-Shabaab lagu qaaday dagaal saddex jiho ah. Si kastaba, dagaalka ayaa hadda yare istaagay marka loo eego dardarkii uu billowday, waxaase weli socda qorshaha wajiga labaad oo ay kusoo biiri doonaan ciidamo cusub.        

Farriin qoraal oo uu soo diray Madaxweynaha Dowladda Mareykanka Joe Biden oo nuqul ka mid ah Warbaahinta Qaranka Soomaaliya ay soo gaarsiisay Safaaradda Dowladda Mareykanka ee Soomaaliya ayuu ku muujiyay garab istaaga guulaha Soomaaliya ka gaartay Dowlad-dhiska iyo tahniyadda debbaal degga maalmaha taarriikhiga ah ee xorriyadda iyo midnimada qaranka Soomaaliyeed. Mudane Biden waxaa uu ugu horeyn ku bilaabay dhambaalkiisa, ”Mudane Madaxweyne, Anigoo ka wakiil ah shacabka Mareykanka, waxaan shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed ugu hambalyaynayaa xuska sanad guuradii 64-aad ee maalinta xoriyadda.” Madaxweynaha Mareykanka waxa uu ku bogaadiyay Soomaaliya horumarka Dowladda Federaalka ka sameysayso Dowlad dhiska. “Anaga oo ah saaxiib weyn, qarankeena waxaa uu si wadajir ah u dhisayaa duni u wanaagsan carruurteenna iyo carruurta caalamka meelkasta oo ay joogaan. Dowladda Mareykanka waxay Soomaaliya ku taageersan tahay sii socoshada dedaalada lagu horumarinayo amniga, laguna dhisaayo kobac dhaqaale oo isku dhafan, horumarinta hanaanka dowliga ah, xuquuqda aadanaha iyo wax ka qabashada isbedelka cimilada iyo abaaraha,” ayuu yirri Madaxweyne Biden. Madaxweynaha Mareykanka waxa uu tallaabo tusaale cad ah ku tilmaamay doorashada Soomaaliya loo doortay kursiga aan joogtada ahayn ee Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay. “In Soomaaliya dhowaan loo doortay in ay xubin ka noqoto Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay waxay tusaale u tahay horumarka wadankiinu gaaray iyo kalsoonida caalamku siiyay Soomaaliya,” ayuu yiri. Ugu dambeyn Madaxweynaha Mareykanka ayaa sheegay in labada dhinac ee Soomaaliya iyo Mareykanka ay ka go’an tahay sii wadidda xoojinta calaaqaad labada dal. “ Sanadka soo socda, waxaan rajaynayaa in xiriirkeennu xoogaysan doono, maadaama Soomaaliya qaadan doonto masuuliyadda amniga wadanka, kadib bixitaanka ATMIS. Waxaan idin rajaynayaa farxad iyo in aad nabad ku dabbaal degtaan adinkoo maamuusaya maalinta qarannimada Soomaaliya,” ayuu yiri Madaxweyne Biden.