MADAXWEYNE XASAN SHEEKH OO WADAHADALLO LA YEESHAY RA’IISUL WASAARAHA NORWAY.

Xafladani oo aay ku qalinjabinayeen inkabadan 800 oo arday oo baratay culuunta kala duwan ee dhigriiga, masterka iyo waxbarashada kobcinta tayada macalimiinta ee waxbarashada jaamacadaha (HDP) ayaa waxaa joobjoog u ahaa madaxweynaha Deegaanka Soomaalida mudane Mustafe Muxummed Cumar oo uu wehliyo Wasiirka Xafiiska Maaliyadda DDS ahna xubin katirsan gudiga sare ee jaamacada Qabridahar, mudane Cabdiraxman Axmed Xasan Madaxda ugu sareysa Jaamacada Qabridahar iyo marti sharaf kale. Madaxweynaha DDS, mudane Mustafe Muxummed Cumar oo munaasibadda ka hadlay ayaa ugu hambalyeeyay ardayda maalinta farxadooda, isagoo umahadnaqay maamulka jaamacadda oo daddaal badan oo muuqda jaamacadda ka sameeyey jaamacada iyo macalimiintii taageerada iyo tusaalaha la garab joogay ardayda maanta qalin-jabisay. Madaxweynaha Jaamacadda Qabridahar, mudane Injineer C/fataax Axmed Raabi ayaa yidhi; Ardayda maanta ka qalin-badalatay Jaamacadda Qabridahar waxa ay kala yihiin 726 bartay culuunta kala duwan ee Degree-ga 73 arday oo bartay culuumta Master-ta iyo 49 arday oo bartay HDP (Higher Diploma Program) taasi oo tirada guud ee ka qalin-jabisay jaamacadda ka dhigaysa 848 Arday.              

Wararka naga soo gaaraya gobolka Bari ayaa sheegaya in haatan ay kasii dareyso xiisadda u dhexeysa ciidamada PSF iyo maamulka Puntland ee ka taagan garoonka magaalada Boosaaso ee xarunta gobolkaasi oo ay isku qabteen labada dhinac. PSF ayaa mar kale xalay soo saartay digniin culus, waxayna sii adkeystay digniintii hore ee ahayd in laga fogaado aagga garoonka Boosaaso, sidoo kalena aysan kasoo dagi karin diyaaradaha duulimaadka. Qoraalka taliska oo xalay la shaaciyay ayaa waxaa lagu sheegay in aanu weli xal rasmi ah laga gaarin arrinta garoonka, ayna u digayaan shacabka iyo shirkadaha duulimaadyada. Taliska PSF ayaa si gaar ah ugu digay diyaaradaha Daallo Arline iyo Itoobiya Arlines, wuxuuna sheegay shirkaddii u hoggaansami wayso amarkooda in ay iyadu qaadi doonto mas’uuliyadda wixii halkaasi ka dhaco. Khilaafka ugu wayn ayaa ka dhashay isticmaalka garoonka oo ay PSF sheegtay in loo diiday ciidamadeeda iyo xittaa in laga dhoofiyo askar ka dhaawacantay, waxayna Puntland ku eedeysay inay garoonka u beddashay xero ciidan. “Garoonka diyaaradaha ee Boosaaso ma ahaan doono goob u xiran ciidamo gaar ah ama qoys gaar ah waxaan uga digeynaa dhammaan shacabka ku dhaw garoonka Boosaaso in ay isaga fogaadaan. Garoonka diyaaradaha ee Boosaaso ma ahaan doono goob u xiran ciidamo gaar ah ama qoys gaar ah” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay ciidamada PSF. Puntland ayaa iyana maalin kahor jawaab ka bixisay digniinta ciidanka PSF, waxayna hoosta ka xariiqday in wax xaalad ah aysan ka jirin Boosaaso, isla markaana ay tahay nabadgelyo. “Waxaan rabnaa in shacabka magaalada in ay ogaadaan in aysan jirin nabad galyo xumo, waxaan uga digeynaa dadka nabad galyo darrada abuuraya in ay ka fogaadaan” ayuu yiri guddoomiyaha maamulka gobolka Bari. Arrintan ayaa durbo dhalisay xiisad xoogan oo laga dareemay Boosaaso oo ay horay ugu dagaalameen ciidamada PSF-ta iyo kuwa kale oo taabacsan madaxtooyada maamulkaas.

Wararka naga soo gaaraya magaalada Muqdisho ayaa sheegaya in maanta xaalad la xiriirta go’aanka kasoo baxay dowladda ee canshuurta Iibka laga dareemayo suuqyada waa wayn ee dalka sida Bakaaraha. Ganacsatada ayaa weli ka cabanaya go’aanka kasoo baxay dowladda oo uu maanta bilowday dhaqan-galkiisa, kaas oo ah canshuurta Iibka oo dhan 5%. Inkastoo suuqa uu furan yahay, haddana jawiga guud ee saaka ayaa ka duwan sidii hore, waxaana laga dareemayaa saameynta ka dhalatay go’aanka dowladda dhexe. Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in qaar kamid ah goobaha ganacsiga ee suuqa ay xiran yihiin, sababo la xiriira cabashada ay canshuurta cusub ka qabaan ganacsatada. Mid kamid ah ganacsatada oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in ay dareemayaan culays ay soo saartay dowladda, kaas oo ka dhashay canshuurta cusub ee la saaray. “Waxaan dareemeynaa inuu culayska nagu sii badanayo, waana arrin aan qaadi karin canshuurta cusub ee lasoo rogay” ayuu yiri mid kamid ganacsatada Muqdisho. Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Ninka Marchanti lacag ka jaro EVC-gana wuu ka jari karaa sida xaqiiqda ah marka aan ka hadalno”. Dhinaca kale Madaxweynaha oo xalay la hadlay dadweynaha ayaa shaaciyey labo arrin oo caadi ka dhigeysa in loo hoggaansamo go’aanka dowladdu ay ku qaadeyso canshuurta iibka ee ay soo rogtay wasaaradda maaliyadda dalka , kuwaas oo kala ah: 1 – in canshuurtaan ay horay u bixi jireen ganacsatada Soomaaliyeed “Waxaa maalin kasta la idinka qaadin jiray iyadoo la idin handadayo, waxayna geli jirtay gacno aan aamin aheyn, hadda waxaan ka shaqeynay inaan ku qaadno gacan aamin ah oo System marsiino,” ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh. 2 – Nidaamka Marjentiga la yiraahdo ayaa canshuurtaan lagu qaadayaa, “Qof leesin heysta oo ganacsade ah kaliya ayaa isticmaala nidaamkaas, dadweynaha caadiga ah kama go’eyso lacagtaas, EVC lacag aad ku dirtay kama go’eyso,” ayuu yiri Madaxweynuhu.