MADAXWEYNAHA DDS MUDANE. MUSTAFE MUXUMED CUMER AYAA XADHIGA KA JARAY DHISMAHA CUSUB EE XAFIISKA MAALIYADA DDS OO AAY KU BAXDAY LACAG KA BADAN 180 MILYAN OO BIRR.

Wasiirka Awqaafta iyo Arrimaha Diinta ee XFS Sheekh Mukhtaar Roobow ayaa hortegay guddiga arrimaha diinta ee golaha shacabka oo su’aalo adag ka weydiiyey arrimo ay ku lug leedahay wasaaradda uu hoggaamiyo. Xildhibaanada ayaa Wasiir Mukhtaar Roobow weydiiyey sababta uu shirweynihii culimada Soomaaliyeed ee Muqdisho lagu qabtay ugu casuumi waayey culimada Ahlusunna. Wasiir Mukhtaar ayaa sheegay in dadka Soomaaliyeed ay wada Ahlusunno yihiin, sidoo kale wuxuu sheegay in culimada Suufiyada ay metelaad ku lahaayeen shirarkii loo qabtay culimada. “Ahlusunna waxaan la dhihin Soomaaliya kama jiraan, dadka Soomaaliyeed oo dhan waa Ahlusuno, laakiin duquuqu Suufiya shirkaas waa yimaadeen mashaa’ikh badan ayaa ka joogtay, hadii qof kasta yiraahdo meeshii anigaa ka maqan waa dhibaato, dadka dhana lama wada qanci karo, hoolka Hotel Jazeera culimada Soomaaliyeed ma wada deeqo,” ayuu yiri Mukhtaar Roobow. Wasiir ayaa carabka ku adkeeyey in culimada Soomaaliyeed ay shirkaas u dhamaayeen, “waad ogtihiin Nabigii ilaahey soo diray ayey dad ka hor yimaadeen oo wax ka sheegayeen, anaga maxaa naloo maleynayaa,” ayuu yiri Wasiir Roobow. Wuxuu qiray in culimada Duruuqu Suufiya ay wadankaan u soo halgameen, isla markaana ay shir guddoon ka ahaayeen shirweynihii culimada Soomaaliyeed ee dowladu qabatay, “Sheekh Suufiyare ayaa guddoomiye ka ahaa guddigii shirka culimada soo abaabulay, Sheekh Maxamed Baari oo ka mid ah culimada ugu waaweyn Suufiyada ayaa joogay,” ayuu yiri. Wuxuu intaas ku sii daray “Qof shakhsi ah tabasho waa qabi karaa, laakiin dhamaanteen ayaa Ahlusunno ah, culimada Suufiyadana waa joogtay shirkaas, culimada waxaa naga go’an inaan isku wadno, waa noo siman yihiin dhamaan culimada Soomaaliyeed.” Culimada Ahlusunna ayaa shirkaas ka qabtay tabasho badan maadaama aan lagu casuumin intooda badan, sidoo kale waxay mar kasta ka cabtaan Wasiir Mukhtaar Roobow oo sida ay sheegeen aad u diidan jiritaankooda, inkastoo ay toos u dagaalameen waayihii uu Mukhtaar Roobow ku jiray As.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo khadka Taleefanka ay ku wada xiriireen dhiggiisa dalka Masar Cabdulfataax Al-siisi ayaa ka wada hadlay xaaladda gobolka. Sidoo kale labada Madaxweyne ayaa ka wadahadlay danaha ay wadijrka u wadaagaan Soomaaliya iyo Masar. Labada Madaxweyne ayaa wada-hadalkooda diiradda ku saaray xoojinta iskaashiga taariikhiga ah ee labada shacab ee walaalaha ah. Xasan Sheekh iyo Cabdulfataax Al-siisi wadahadalkooda ku muhiimadda ay leedahay in la mideeyo dadaallada lagu wajahayo caqabadaha amniga iyo xasilloonida gobolka. Sidoo kale, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Carbeed ee Masar Cabdulfataax Al-siisi ayaa ugu hambalyeeyey Madaxweynaha, shacabka iyo dowladda Soomaaliya munaasabadda 1-da Luulyo ee Maalinta Qarannimada Soomaaliya. Madaxweyne Cabdulfataax Al-siisi ayaa u rajeeyey shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed horumar iyo amni. Masar iyo Soomaaliya ayaa ah saaxiib dhow, waxayna labada dowladood ka mideysan yihiin dagaalka Itoobiya, mar kastana madaxweynayaasha labada dal waxay ka wadahadlaan sidii ay u samey lahaayeen iskaashi ka dhan ah Itoobiya. Wadahadalka Madaxweynaha Soomaaliya iyo kan Masar ayaa ku soo aadaya xili maanta Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed uu ka hadlay xiisada kala dhaxeysa Soomaaliya, isagoo Soomaaliya ka dalbaday inay wadahadal ogolaadaan, isla markaana ay qudaartooda uga bedeshaan badda.

Guddoomiyaha golaha wakiilada Somaliland, Yaasiin Xaaji Maxamuud Xiir (Faratoon) ayaa maanta war cusub kasoo saaray qorshaha socda ee maamuus ka xayuubinta Xildhibaan Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac oo ka tirsan golahaasi. Guddoomiye Faratoon oo warqad soo saaray ayaa kulan aan caadi ahayn isugu yeeray xubnaha golaha wakiilada Somaliland si xasaanadda looga xayuubiyo xildhibaan Abiib, kadibna loo guda galo eed culus oo uu usoo jeediyay xeer ilaaliyada guud ee maamulkaasi. Faratoon ayaa sheegay in kulankaas aan caadiga ahayn uu dhacayo maalinta Khamiista ee soo socota, wuxuuna ka codsaday xildhibaannada inay kasoo qayb-galaan. “Waxaan go’aansaday in aan isugu yeedho kalfadhi aan caadi ahayn maalinta Khamiista ah oo ay bisha ku beegan tahay 25/07/2024, saacaduuna ay tahay 8:30 subaxnimo. Ajendaha kalfadhigan aan caadiga ahayni waxa kaliya oo uu khuseeyo, isla markaana laga go’aan gaadhayo soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud ee ah maamuus ka xayuubinta Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac” ayaa lagu yiri warqad kasoo baxday xafiiska guddoomiye Faratoon. Sidoo kale waxaa la sii raaciyay “Haddaba waxaan mudanayaasha ku wargelinayaa inay dhowraan, isla markaana kasoo qaybgalaan kalfadhigan aan caadiga ahayn” . Ujeedka ugu wayn ee maamuus ka xayuubinta Maxamed Abiib ayaa la xiriirta qorshe ay wadato madaxtooyadu oo doonayso inay xirto si loo maxkamadeeyo. Xildhibaanka oo si weyn uga soo horjeedo madaxweyne Muuse Biixi ayaa haatan ku sugan gobolka Awdal, halkaas oo si weyn loogu soo dhaweeyay maadaama uu yahay deegaanka laga soo doortay. Sidoo kale wuxuu Boorama ka bilaabay dhaq-dhaqaaqy siyaasadeed oo ka dhan ah damaca madaxtooyada iyo kulamo la tashi ah oo uu la qaadanayo bulshada uu metalo. Ninkan aya xeer-ilaalinti waxa ay u heysataa eedaymo ay ku jirto in mas’uuliyiinta ka tirsan Saafaradda Soomaaliya ee dalka Jabuuti uu la kulmay iyo in arrimaha ciidamada Somaliland uu ka hadlay. Si kastaba, Xildhibaan Maxamed Abiib oo ka tirsan golaha wakiillada ayaa tagay dalka Jabuuti dabayaaqadii bishii May, wuxuuna safarkaas xaqiijiyey maalmo ka hor mar uu warbaahinta la hadlay, isagoo sheegay in Jabuuti uu Passapor ka soo qaatay.