Dowladda Itoobiya oo shaacisay go’aanka aqoonsiga Somaliland.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa faah-faahin dheeraad ah ka bixisay arrimaha Xajka ee Sanadkan oo Soomaaliya ay ka tageen 11,500 oo Xaaji, waxayna shaacisay tirada rasmiga ee ka geeriyootay Xujeyda Soomaaliyeed. Madaxa Xafiiska arrimaha Xajka ee wasaaradda arrimaha awqaafta iyo diinta xukuumadda Soomaaliya Khadar Daahir oo shir jaraa’id qabtay ayaa xaqiijiyay dhimashada illaa lix Xaaji oo isugu jiro rag iyo dumar, kuwaas oo laba kamid ah aygeeriyoodeen intii lagu guda jiray Xaja, labada kalena ay dhinteen kahor. Khadar Daahir ayaa tilmaamay in Xujeyda geeriyooday ay qaarkood ahaayeen dad da’ah, sidoo kalena ay xanuunsanaayeen, wuxuuna tacsi u diray ehelladooda. Tirada dhimatay oo Xujeyda Soomaalida sanadkan ka geeriyootay waa lix Xaaji saddex rag ah iyo saddex dumar ah waxaa ku jiray dad da’ah oo xanuuno qabay” ayuu yiri Khadar Daahir oo ah madaxa Xafiiska arrimaha Xajka ee wasaaradda arrimaha awqaafta iyo Diinta Soomaaliya. Sidoo kale wuxuy intaasi sii raaciyay “Xujeydaasi laba kamid ah Xajka inta aan la galinin ayay geeriyoodeen, afarta kalena inta Xajka lagu guda jiray ayay geeriyoodeen” Madaxa Xafiiska arrimaha Xajka ee wasaaradda arrimaha awqaafta iyo Diinta Soomaaliya oo hadalkiisa sii wata ayaa xusay in marka la eego dhimashada guud ee sanadkan ka dhacday Xajka ay aad u badnayd, sababo la xiriirka kulaylka daran ee ka jira dalka Boqortooyada Sacuudi Carabiya, balse ay ka nabad qabeen Xujeyda Soomaaliyeed. “Dhimashada xoogga badan ee aadka u fara badan ee la sheegayo ay sabab u tahay qorraxda maalintii ah arrintaa Xujeydeyno aadbey uga nabad qabeen” ayuu mar kale yiri Khadar Daahir. Xajka waxaa sanadkan tirada dhimashada ay gaartay 550 Xaaji, waxaana sababta lagu sheegay kulaylka daran ee ka jira Sacuudiga oo heerkulkiisu gaarayay 51.8 Eegrees Celsius.

Xukuumadda Somaliland ayaa meel adag iska taagtay wada-hadallada Soomaaliya iyo Itoobiya uga socda dalka Turkiga, kaas oo salka ku haya soo afjarida is-afgaradkii Addis Ababa ee Somaliland ay Itoobiya ugu saxiixday qeybo kamid ah biyaha Soomaaliya. Wasiirka warfaafinta Somaliland Cali Mareexaan ayaa sheegaay in Soomaaliya aanay marnaba heshiis kula gali karin Itoobiya dhul badeed aysan awood u laheyn, taas oo ula jeedo xeebaha Somaliland. Sidoo kale waxa uu si cad u sheegay in heshiis ay dowladda federaalka Soomaaliya gasho aan laga fulin karin Somaliland, xilli uu magaalada Ankara ee dalka Turkiga uu Soomaaliya iyo Itoobiya uga socdo wada-hadal xal loogu raadinayo xiisadda badda. “Waa la ogyahay in Jamhuuriyada Somaliland aanay ahayn Soomaaliya, hesiishyo faro badan ayey galaan qoladaa Xamar, weligeedna heshiis ay galeen kama fulin Somaliland,” ayuu yiri wasiir Cali Mareexaan oo la hadlay BBC. Wasiirka ayaa ku dooday in Soomaaliya ay keliya rabto inay saxeexdo is-afgaradkii ay hore u wada-galeen Somaliland iyo Itoobiya, isaggoo yiri “arrintani waxay markhaati u tahay arrintii aanu in badan sheegnay ee ahayd in dowladda Muqdisho doonayso in ay iyadu saxeexdo.” Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa ka shanqadhisay in Itoobiya ay u ogolaan doonaan oo keliya heshiis ganacsi, kaas oo lamid ah kan ka dhexeeya Jabuuti iyo Itoobiya ee isticmaalka dekeddaha. Is-afgaradka Somaliland iyo Itoobiya ee xiisada ka dhex abuuray labada dal ayaa dhigayay in Itoobiya ay baddeena ka hesho saldhig ciidan, taas badalkeedana ay Itoobiya aqoonsato Somaliland, taas oo xad-gudub ku ah qarannimada Soomaaliya.