DFS oo qaadaneyso saraakiil cusub iyo shuruudaha laga rabo oo la shaaciyay.

Maxkamadda sare ee ciidamada qalabka sida ayaa maanta soo saartay go’aanka ka dambeysta ah ee laga gaaray kiiska taliyihii hore ee degmada Heliwaa Cabdifataax Maxamed Xasan (Qoslaaye) iy kooxdiisa oo la haysto dilkii Allaha u naxariistee Marxuum Abuukar Axmed Kaabax. Maxkamadda ayaa raacday xukunkii maxkamadda daradaja koowaad oo raggan horay usoo xukuntay dil iyo xabsi ay ku muteysteen dambiga culus ee lagu helay. Hoos ka akhriso go’aanka maxkamadda oo dhammeystiran: Maxkamadda Sare ee Ciidamada QS ayaa xukunno kala duwan ka soo saartay Taliyihii saldhiga Heliwaa dhamme Cabdifataax Maxamed Xasan Qoslaaye iyo Kooxdiisa oo mid maqane ah uu ku jiro, kuwaasi oo ka wada shaqeeyey dilka Marxuum Abuukar Axmed Kaabax, falkaasi oo dhacay Labaatan iyo Labadii bishii February ee sanadkaan 2024. Kooxdaan oo kooban Lix qof, ayaa Qoslaaye waxaa ku wehliyey kiiskaan, Dable Bol. Maxamed Cabdi Qoone, Liibaan Maxamed Axmed oo ah Maskaxdii ka dambeysay dilka marxuumka, Xasan Maxamed Saciid [Dhiin-Dhiin], Maxamed Cadaawe Cali & Yaasiin Cabdi Jaamac. Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Ciidamada QS ayaa codsaday qaadista kiisaskan, fadhiyo kala duwan kadib, Maxkamadda Darajada koowaad ayaa xukunno kala duwan ka soo saartay kiiskaan Lixdii April ee Sanadkaan, balse xukunsaneyaasha ayaa racfaan ka qaatay xukunadii lagu riday. Maxkamadda sare ee Ciidamadda oo aqbashay dalabkii racfaanka ahaa ay soo qaateen xukunsaneyaasha Tobankii bishaan, ayaa waqti ku filan siisay dhinacyada dacwadda, iyaddoo ugu dambeyn maanta xukun ka soo saartay kiiskaan. 1- Ex dhamme Cabdifataax Maxamed Xasan Qoslaaye iyo 2- Ex Dable Bol. Maxamed Cabdi Maxamed Qoone, ayey Maxkamadda sare ee ciidamada ku xukuntay dil toogasho oo ah qisaasta marxuum Abuukar Axmed Kaabax. 3- Liibaan Maxamed Axmed oo maqane ah, ayaa lagu xukumay Xabsi Daa’in, halka 4- Maxamed Cadaawe Cali, 5- Yaasiin Cabdi Jaamac iyo 6- Xasan Maxamed Saciid [Dhiin-Dhiin] ay Maxkamadda sare ku xukuntay min Todobo sano oo Xabsi ciidan ah. Sida uu warbaahinta u sheegay Sarreeye Guuto Liibaan Cali Yaroow Guddomiyaha Maxkamadda sare ee Ciidamada Qalabka sida.

 Dowladda federaalka ee Soomaaliya ayaa dhawaan koox Culimo ah oo dowladda la shaqeysa geysay qabuuraha Iskuul Buluusiya, oo ay dowladda rabto inay dhul ahaan u qaadato. Halkani oo kumanaan ruux ku aasan yihiin ayay dowladda si rasmi ah u amartay in maydadka lagala baxo. Waxaa u fatwoodday in maytadaas dib loo soo faago culimo ay kamid yihiin Sheekh Cali Wajiis iyo Sheekh Bashiir Axmed Salaad oo kamid ah culimada dowladda xiriirka furan la leh ama sida uu Cali Wajiis dhowr jeer sheegay ay qaar la-taliyeyaasha u yihiin. Dhulkaan oo kal hore laga saaray maydka Allaha u naxariiste Majaajilistihii caanka ahaa ee Cabdi Muriidi Dheere Ajakis ayaa xilligaas dowladda iyada oo fadeexad ka carareysa waxay reerka Ajakis ku qasabtay inay arrinta ka dhigaan go’aan ay reerka si iskood ah u qaateen, laakiin ugu dambeyn dowladda waa soo bareertay shalay. Dadka ehelkooda halkaa ku xabaalan yihiin waxaa loo qabtay toban cisho inay kula baxaan maydadka. Wasaaradda gaashaandhiga Soomaaliya iyo maamulka gobolka Banaadir ayaa halkaa ku wehliya culimadda gacan-saarka la’leh dowladda. Dhawaqa arrintaan ayaa gil-gilay shacabka Soomaaliyeed si aan hore loo arag ayaana loogu dhalleeceyay madaxweyne Xasan Sheekh tallaabadan lagu saarayo maydadkii halkaas lagu aasay 30-kii sano ee lasoo dhaafay. Dowladda waxay sheegtay inay halkaas u rabto inay ka dhisto xarun ciidan, gaar ahaan ciidanka badda, laakiin dadweynaha waxa ay ku doodayaan inay dowladda heli kartay dhul kale oo badda saaran oo ciidanka la dejiyo, waaba haddii ay dhab tahee. Waxaa jira dhulal badan oo badda saaran ama u dhow oo dowladda ay leedahay oo ay xoog ku haystaan siyaasiyiin iyo ganacsato. Laakiin dowladda waa u bareeri weysay dhinacyadaas, waxaana u sahlanaatay meytada. Inta badan dadweynaha ma aqbalaan wax walba oo dhul ku saabsan marka uu xukunka joogo madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. Inkasta oo wasiirka gaashaandhiga sheegay in halkaas ciidanka badda loo dhisi doono, haddana shacabka weli ma liqin middasi. Haddii aad isweydiinayso sababta aan marka madaxweyne Xasan Sheekh xukunka hayo aan loo aaminin waxkasta oo dhulalka ay ka tiraahdo dowladdiisa, waa dhacdooyin hore oo dhulal la xiriiray oo si qaldan loo maareeyay. Horey waxaa u dhacday dhulal ay dowladda lahaan jirtay oo dad shacab ah laga saaray, oo markii horena doonistooda laga dhigay inay dowladda isticmaali doonto in kadib la qeybsaday oo ganacsato iyo siyaasiyiin laga iibiyay, taasina waxay dhashay in aanay marnaba dadweynaha aaminin sababaha ay dowladda sheegto inay dhulalka u rabto oo tii qabuuraha Iskuul Buluusiya ugu dambeysay. Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa weli dhexda uga jira dhacdooyinka quusta badan ee dhulalka la xiriira, kuwaas oo weli dadweynaha kasii niyad-jabinaya xukunkiisa.    

Madaxweynaha Somaliland, Muuse Biixi Cabdi oo si weyn loogu soo dhaweeyay magaalada Boorama ee xarunta gobolka Awdal ayaa dhaq-dhaqaaq xoogan ka bilaabay halkaasi, si uu xal ugu helo tabashada reer Awdal. Muuse Biixi oo khudbad u jeediyay dadweynihii soo dhaweeyay ayaa ka hadlay arrimo ku aadan xiisadda kala dhalatay heshiiska badda ee uu maamulkiisu la galay dowladda Itoobiya. Madaxweynaha Somaliland ayaa xiisadda dab kusii shiday, wuxuuna weerar afka ah ku qaaday dowladda federaalka ee hoggaamiyo madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. Biixi ayaa mar kale ku celiyay diidmadooda Masar, wuxuuna ku eedeeyay in dowladda Soomaaliya inay u yeeraneyso hadal dowlad, laakiin aanay wax u dhimi doonin Somaliland. “Maanta buuqa jiro ee Xamar waddo ama Masaari u yeer ama Mareykan u yeer ama Ruush ub yeero oo Somaliland dib u ogolaan meyso in Xamar looga taliyo, waayo taariikhda ayaa ataa tuseyso waxa ay qabsatay inta ay is maamuleysay” ayuu yiri madaxweynuhu. Sidoo kale waxa toos ula hadlay shacabka Boorama, maadaama indhowaanagan ay xaalado kacsanaan ah ka jireen magaaladaasi, isaga oo ugu baaqay inay ilaaliyaan amniga, wadajirkooda  iyo qaranimada Somaliland, “Nimcadaan aynu haysano waa qaranimadaan waa isku tashiga waa nabadda” ayuu mar kale yiri isaga oo la hadlayay reer Boorama. Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Waynu u duceyneynaa gobollada bariga waxaan ugu duceyneynaa in Ilaahey nabad ka xasiliyo oo ay ku gudbaan xaaladda ay ku jiraan”. Hadalkan wuxuy kusoo aadayaa, ayada oo weli halkeedii ay tahay xiisadda badda, isla markaana ay kasii dartay xaaladda gobolka, kadjb markii lagu kala kacay wada-hadalladii Anakara ee u dhexeeyay Soomaaliya iyo Itoobiya.