Itoobiya Oo Qaaday Talaabo Halis Ah Oo Ka Dhan Ah Qaranimada Soomaaliya.

Dowladaha Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa la filayaa inay mar kale sii amba qaadaan wada-hadalladii uga socday dalka Turkiga ee horay u fashilmay. War cusub oo soo  baxay ayaa sheegaya in labada dal ay mar kale sii bilaabayaan wada-hadalladooda, isla markaana 17-ka bishaan ay isugu tegayaan magaalada Anakara, waxaana dhex-dhexaadinaya Turkiga oo dadaal ku bixinayo sidii ay xal u gaari lahaayeen. Wasiirada arrimaha dibadda ee Soomaaliya iyo Itooobiya ayaa lagu soo warramayaa inay sii tagayaan Turkiga, iyaga oo gogol xaar u ah wadahadalkan oo aan la fileyn inuu foolka ka fool noqdo. Kulankan ayaa noqonayo kii saddexaad oo ka dhaca Ankara, waxaana horay natiijo la’aan usoo dhammaaday labada kulan ee hore ee ay yeesheen Muqdisho iyo Addis Ababa. Wararka ayaa intaasi kusii daraya in kulankan uu noqon doono midkii u dambeeyey,yada oohaddii lagu heshiin waayo ay dhici karto kala tag wayn iyo inay wadahadallada burburaan. Soomaaliya ayaa weli ku adkeysaneya mowqifkeeda ku aadan in marka hore Itoobiya ka laabato heshiiskii ay la gashay Somaliland, halka weli Itoobiya ay dhankeeda ku adkeysaneyso go’aankeeda iyo dhaqan-gelinta heshiiskaas oo ay ka carootay dowladdu. Xiisadda ka dhalatay heshiiskan ayaa cirka isku sii shareertay, waxaana si weyn looga dareemay gobolka, kadib markii ay kusoo biirtay Masar oo dhowaan heshiis difaac la gashay Soomaaliya, kaas oo dhigaya in ciidamo Masaari ah la keeno gudaha Soomaaliya, taas oo iyana ay ka hortimid Itoobiya oo ay wabiga Nile isku hayaan dowladda Masar.

Wasiirka gaashaandhiga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac) ayaa si jees-jees ah uga jawaabay Xildhibaan Dayax Cumar oo ka tirsan Golaha Shacabka oo maalmihii dambe ay isku weerareen baraha bulshada. Labada nin oo maalmahan ay xiisad xooggan ka dhaxeysay ayaa isku qaaday weerar afka ah, ayada oo wasiir Jaamac uu kasoo jawaabay qoraal uu ku weeraray Xildhibaan Dayax, kaasi oo uu ku sheegay in wasiirka ay ku hayaan booska wasaaradda gaashaandhiga dowladdo shisheeye iyo dano gaar ah. “Soomaali way ogtahay in aadan lahayn aqoon iyo waayo aragnimo aad ku noqoto wasiir difaac hase yeeshee waxaysan ogeyn in dowlado iyo dano gaar ah meesha kugu hayaan,” ayuu xildhibaanka ku yiri qoraal uu ku weeraray wasiir Jaamac. Wasiirka gaashaandhiga ayaa weerarkan uga jawaabay “si jees-jees ah” isaggoo Dayax ku tilmaamay mid aan caqli badan laheyn oo ay kasoo dhex hadlayaan siyaasiyiin kale oo banaanka iman karin, sida uu hadalka u dhigay. “Mudane Afhayeen waan jeclaan lahaa Odayaasha ku soo direy iney laamiga soo istaagaan isna cadeeyaan iney raali ka yihiin in Ethiopia qaadato dhul iyo Bad Soomaaliyeed, kumase dhacaane,” ayuu yiri wasiir Jaamac. Waxa uu intaas kusii daray “Adiga waxaan kugula talin lahaa inaad masaasadaadii iyo abuu-waladkaagi isaga laabato, una sheegtid iney iyagu laamiga yimaadaan. Somaaliya Soomaali baa leh.” Halkee ayey kasoo bilaabatay xiisadda labada nin. Labadaan nin ayaa sida muuqata uu ka dhaxeeya xilaaftan siyaasadeed muddo huursanaa, ayada oo ay isku qabteen hanaanka hoggaamineed ee wasaaradda difaaca iyo dagaalka Itoobiya. “Sidee Ethiopia ugu adkaan karnaa? Markaa adigoo TikToker ah aad wasiir difaac noo tahay, waliba aad dumin sare ku hayso ciidanka xooga dalka Soomaaliyeed. Cajiib,” ayuu yiri Xildhibaan Dayax oo maalmo kahor ka fal-caliyay jawaab uu wasiirka ka bixiyay qoraal wasiir Itoobiyaan ah uu ku sheegay inay aqoonsanayaan Somaliland. Wasiirka oo kasoo jawaabay qoraalka Xildhibaanka ayaa wuxuu weydiiyay xilliga uu noqday afhayeen Ethiopia, isagoo kusoo hal qabsaday xildhibaankii hore ee kursigaan ku fadhin jiray. “Xildhibaane kursigaa ku fadhido hogaamiye Maxamed Qanyare Afrax oo qadiyadaha Soomaalinimada ahmiyad u leedahay ayaa ku fadhin jirey, adigu goormaa afhayeen Ethiopia noqotey? Cajiib,” ayu Jaamac ku yiri qoraal ugu jawaabay Dayax. Markale ayuu haddana Xildhibaan Dayax usoo jawaabay Wasiir Jaamac, wuxuuna yiri “Horta adigu meeqo Jaamacaa tahay?!. Nin haduu dadkiisa iyo dalkiisa dhagar ka galo, si kasta oo uu daruuraha ama dayaxo u koro. nabsaa deyne ma ogtahay Jaamacow.” Sidoo kale waxa uu xildhibaanka ku eedeeyay Jaamac in kursiga loogu hayo rabitaanka dowladdo shisheeye iyo dano gaar ah, islamarkaana uusan laheyn aqoon iyo waayo aragnimo uu ku noqdo wasiir difaac, sida uu sheegay.