Taliska Booliska Soomaaliyeed Oo Soo Xiray Askari Fal Argagax Leh Ka Gaystay Muqdisho.

Madaxweynaha dowlad deegaanka Soomaalida Itoobiya ayaa lagu eedeeyay inuu gabood-falo u geystay dad rayid ah oo aan dembi lahayn, kana soo jeeda Harawo iyo Awdal. Xildhibaan Ayuub Ismaaciil Yuusuf oo ka tirsan Golaha Shacabka ayaa eedeyntan u jeediyay madaxweynaha dowlad deegaanka Soomaalida, isagoo cambaareeyay dilka ay ciidamada deegaanka Soomaalida ee ka amar qaata Mustafe Cagjar ay shalay magaalada Lafaciise ugu geysteen dad rayid ah oo deegaanka ah. Xildhibaanka ayaa sheegay in dilka dadka rayidka ah ay wada fuliyeen ciidamada Liyuu Booliska iyo kuwa militeriga Itoobiya, islamarkaana lagu beegsaday dadka laba gobol oo si adag uga horyimid damaca guracan ee Itoobiya. “Waa gabood-fal kutalo-gal ah oo lagu bartilmaameedsanayo dadka ka soo jeeda Harawo iyo Awdal, waxaana ay u muuqataa in bulshadaas lagu ciqaabayo sida ay uga soo horjeensadeen damaca dhul-boobka Itoobiya ee ku wajahan xeebaha waqooyiga Soomaaliya,” ayuu yiri Xildhibaan Ayuub. Sidoo kale wuxuu wax laga xumaado ku tilmaamay in madaxweyne Cagjar uu hormuud u noqdo xad-gudubka Itoobiya ka dhanka ah ee dadka Soomaaliyeed iyo dhulkooda. “Waa wax laga xumaado in Mustafe Cagjar oo horay uga caban jiray in nidaamkii hore ee dawlad deegaanka Soomaalida iyo ciidamada Itoobiya ay gaboodfallo u geysteen xubno ka mid ah qoyskiisa, uu isaguna maanta tii oo kale ku samaynayo dad rayid ah oo aan dembi lahayn.” Waxaan cambaaraynayaa dilka ay ciidamada deegaanka Soomaalida ee ka amar qaata Mustafe Cagjar ay shalay magaalada Lafaciise ugu geysteen dad rayid ah oo deegaanka ah. Dilka dadka rayidka ah waxaa wada fuliyey ciidamada Liyuu Booliska iyo kuwa militeriga Itoobiya. Waa gaboodfal kutalogal ah oo lagu bartilmaameedsanayo dadka ka soo jeeda Harawo iyo Awdal, waxaana ay u muuqataa in bulshadaas lagu ciqaabayo sida ay uga soo horjeensadeen damaca dhul-boobka Itoobiya ee ku wajahan xeebaha waqooyiga Soomaaliya. Waa wax laga xumaado in Mustafe Cagjar oo horay uga caban jiray in nidaamkii hore ee dawlad deegaanka Soomaalida iyo ciidamada Itoobiya ay gaboodfallo u geysteen xubno ka mid ah qoyskiisa, uu isaguna maanta tii oo kale ku samaynayo dad rayid ah oo aan dembi lahayn. Sidoo kale, Mustafe waa ku ceeb in uu hormuud u noqdo xadgudubka Itoobiya ee ka dhanka ah dadka Soomaaliyeed iyo dhulkooda. Haddii uu dareemayo waxa ugu yar oo masuuliyad ah ama damiir uu ku hadhay, waa in uu joojiyo gaboodfalka, isla markaana wax ka qabto dilalkii hore ee gardarrada ahaa. Dadka reer Awdal waxaa la gudboon in ay dilkan u arkaan mid hordhac u ah waxa lala damacsan yahay oo ay xilli hore baraarugaan. Waa in ay ka diyaargaroobaan dhagarta loo maleegayo ee ku soo wajahan.  

Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qaraxyo xoogan oo xalay laga maqlay deegaanka Ceelasha Biyaha ee duleedka Muqdisho, kuwaas oo lala beegsaday goobaha ganacsi ee ku yaalla suuqyada waa wayn ee deegaankaasi. Qaraxyo is xig-xigay ayaa mar qura ka dhacay Ceelasha, waxaana xigtay gubashada goobaha ganacsiga oo intooda badan gubtay. Wararka ayaa sheegaya in Al-Shabaab ay toos u beegsatay goobahaasi ganacsi, kadib markii la sheegay in lagu amray inay xiraan Caamirooyinka qarsoon ee CC TV. Xaalad kacsan ayaa weli ka jirta Ceelasha Biyaha, waxaana sidoo kale ku sugan ciidamada ammaanka ee dowladda Soomaaliya oo iyaguna baaritaano dheeraad ah ka wada halkaasi. Weerarka ka dhacay Ceelasha waxaa ka horreeyay qaraxyo kale oo todobaadkii hore ka dhacay halkaasi, kuwaas oo loo adeegsaday gawaari laga soo buuxiyay walxaha qarxa. Si kastaba, dhacdooyinkan is xig-xiga ayaa imaanaya, xilli Ceelasha Biyaha iyo deegaanasa u dhow ay maalmahan howlgallo culus ka wadeen ciidamada ammaanka Soomaaliya.

Xildhibaannada golaha wakiilada Somaliland ayaa maanta kulan aan caadi ahayn ku yeeshay magaalada Hargeysa, kaas oo ujeedkiisu ahaa maamuus ka xayuubinta Xildhibaan Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac oo dacwad culus ay kusoo oogtay xeer-ilaalinta Somaliland. Kiiska Maxamed Abiib ayaa waxaa kasoo kordhay arrin aan la fileyn, kadib markii soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud uu ka horyimid guddiga joogtada ah ee golaha wakiilada. Warbixin lala wadaagay xildhibaannada, sidoo kalena loo dusiyay warbaahinta ayaa lagu shaaciyay go’aankka guddiga, waxaana lagu sheegay in soo jeedinta xeer ilaaliyaha ee ku aadan maamuus ka xayuubinta Maxamed Abiib ay tahay mid sharci darro ah. “Haddaba guddidu iyada oo ka duuleyso asbaabaha kor ku xusay waxay golaha wakiilada u xaqiijineysaa in soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud ee ah maamuus ka xayuubinta Mudane Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac ay tahay mid aan sharci ahayn isla markaana ay ka hor imaaneyso mas’uuliyadda xil-gudasho ee mudanayaasha ee ku tilmaaman dastuurka iyo xeer hoosaadka golaha wakiilada xeer.lr.01/2021″ ayaa lagu yiri go’aanka kasoo baxay guddiga golaha wakiilada ee maamulka Somaliland. Guddiga ayaa sidoo kale xubnaha golaha wakiilada ugu baaqay inay ka dhiidhiyaan arrintan, isla markaana ay cod ku diidaan soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud. “Sidaas aawgeed waxaannu mudanayaasha golaha usoo jeedineynaa inay nagu raacaan isla markaana ay cod ku diidaan soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud” ayaa lasii raaciyay. Intaas kadib guddoomiyaha golaha wakiilada Somaliland, Yaasiin Xaaji Maxamuud Xiir (Faratoon) ayaa soo xiray fadhigii aan caadiga ahayn ee guluhu u balansanaa in go’aan lagaga gaadho dacwaddii xildhibaan Maxamed Abiib kadib markii uu goluhu buuxsami waayay kooram la’aan, waxaana lagu ballamay inay dooddu halkeeda kasii soconeyso. Abiib oo haatan ku sugan Boorama ayaa xeer-ilaalinti waxa ay u heysataa eedaymo ay ku jirto in mas’uuliyiinta ka tirsan Saafaradda Soomaaliya ee dalka Jabuuti uu la kulmay iyo in arrimaha ciidamada Somaliland uu ka hadlay. Sidoo kale Xildhibaan ayaa horay u tagay dalka Jabuuti dabayaaqadii bishii May ee sanadkan, wuxuuna safarkaas xaqiijiyey maalmo ka hor mar uu warbaahinta la hadlay, isagoo sheegay in Jabuuti uu Passapor ka soo qaatay.