Maxaa looga hadlayaa Kulanka Maanta ee Golaha Shacabka.

Xildhibaannada golaha wakiilada Somaliland ayaa maanta kulan aan caadi ahayn ku yeeshay magaalada Hargeysa, kaas oo ujeedkiisu ahaa maamuus ka xayuubinta Xildhibaan Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac oo dacwad culus ay kusoo oogtay xeer-ilaalinta Somaliland. Kiiska Maxamed Abiib ayaa waxaa kasoo kordhay arrin aan la fileyn, kadib markii soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud uu ka horyimid guddiga joogtada ah ee golaha wakiilada. Warbixin lala wadaagay xildhibaannada, sidoo kalena loo dusiyay warbaahinta ayaa lagu shaaciyay go’aankka guddiga, waxaana lagu sheegay in soo jeedinta xeer ilaaliyaha ee ku aadan maamuus ka xayuubinta Maxamed Abiib ay tahay mid sharci darro ah. “Haddaba guddidu iyada oo ka duuleyso asbaabaha kor ku xusay waxay golaha wakiilada u xaqiijineysaa in soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud ee ah maamuus ka xayuubinta Mudane Maxamed Abiib Yuusuf Jaamac ay tahay mid aan sharci ahayn isla markaana ay ka hor imaaneyso mas’uuliyadda xil-gudasho ee mudanayaasha ee ku tilmaaman dastuurka iyo xeer hoosaadka golaha wakiilada xeer.lr.01/2021″ ayaa lagu yiri go’aanka kasoo baxay guddiga golaha wakiilada ee maamulka Somaliland. Guddiga ayaa sidoo kale xubnaha golaha wakiilada ugu baaqay inay ka dhiidhiyaan arrintan, isla markaana ay cod ku diidaan soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud. “Sidaas aawgeed waxaannu mudanayaasha golaha usoo jeedineynaa inay nagu raacaan isla markaana ay cod ku diidaan soo jeedinta xeer-ilaaliyaha guud” ayaa lasii raaciyay. Intaas kadib guddoomiyaha golaha wakiilada Somaliland, Yaasiin Xaaji Maxamuud Xiir (Faratoon) ayaa soo xiray fadhigii aan caadiga ahayn ee guluhu u balansanaa in go’aan lagaga gaadho dacwaddii xildhibaan Maxamed Abiib kadib markii uu goluhu buuxsami waayay kooram la’aan, waxaana lagu ballamay inay dooddu halkeeda kasii soconeyso. Abiib oo haatan ku sugan Boorama ayaa xeer-ilaalinti waxa ay u heysataa eedaymo ay ku jirto in mas’uuliyiinta ka tirsan Saafaradda Soomaaliya ee dalka Jabuuti uu la kulmay iyo in arrimaha ciidamada Somaliland uu ka hadlay. Sidoo kale Xildhibaan ayaa horay u tagay dalka Jabuuti dabayaaqadii bishii May ee sanadkan, wuxuuna safarkaas xaqiijiyey maalmo ka hor mar uu warbaahinta la hadlay, isagoo sheegay in Jabuuti uu Passapor ka soo qaatay.

Madaxweynaha Somaliland, Muuse Biixi Cabdi oo si weyn loogu soo dhaweeyay magaalada Boorama ee xarunta gobolka Awdal ayaa dhaq-dhaqaaq xoogan ka bilaabay halkaasi, si uu xal ugu helo tabashada reer Awdal. Muuse Biixi oo khudbad u jeediyay dadweynihii soo dhaweeyay ayaa ka hadlay arrimo ku aadan xiisadda kala dhalatay heshiiska badda ee uu maamulkiisu la galay dowladda Itoobiya. Madaxweynaha Somaliland ayaa xiisadda dab kusii shiday, wuxuuna weerar afka ah ku qaaday dowladda federaalka ee hoggaamiyo madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. Biixi ayaa mar kale ku celiyay diidmadooda Masar, wuxuuna ku eedeeyay in dowladda Soomaaliya inay u yeeraneyso hadal dowlad, laakiin aanay wax u dhimi doonin Somaliland. “Maanta buuqa jiro ee Xamar waddo ama Masaari u yeer ama Mareykan u yeer ama Ruush ub yeero oo Somaliland dib u ogolaan meyso in Xamar looga taliyo, waayo taariikhda ayaa ataa tuseyso waxa ay qabsatay inta ay is maamuleysay” ayuu yiri madaxweynuhu. Sidoo kale waxa toos ula hadlay shacabka Boorama, maadaama indhowaanagan ay xaalado kacsanaan ah ka jireen magaaladaasi, isaga oo ugu baaqay inay ilaaliyaan amniga, wadajirkooda  iyo qaranimada Somaliland, “Nimcadaan aynu haysano waa qaranimadaan waa isku tashiga waa nabadda” ayuu mar kale yiri isaga oo la hadlayay reer Boorama. Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Waynu u duceyneynaa gobollada bariga waxaan ugu duceyneynaa in Ilaahey nabad ka xasiliyo oo ay ku gudbaan xaaladda ay ku jiraan”. Hadalkan wuxuy kusoo aadayaa, ayada oo weli halkeedii ay tahay xiisadda badda, isla markaana ay kasii dartay xaaladda gobolka, kadjb markii lagu kala kacay wada-hadalladii Anakara ee u dhexeeyay Soomaaliya iyo Itoobiya.

Guddiga doorashooyinka Puntland ee PEC ayaa xalay soo saaray go’aanno culus oo ka dhan ah xisbiga Kaah ee uu hoggaamiyo madaxweynaha maamulkaasi, Mudane Saciid Cabdullahi Deni, kaas oo qayb ka ah doorashooyinka. Xubnaha guddiga ayaa ku eedeeyay xisbiga Kaah inuu jabiyay anshaxa doorashada, isla markaana uu ku xad-gudbay olola doorashooyinka ee ka socda Puntland. Guddiga ayaa si gaar ah ugu eedeeyay xisbiga Saciid Deni in maalmo uusan lahayn uu olole doorasho ka sameeyay deegaano ka tirsan maamulkaasi. “Ujeedo ganaax xisbi siyaasadeed guddiga madaxa bannaan ee doorashooyinka dowladda Puntland ee PEC marka uu arkay qodobka 114-aad, farqaddiisa koowad xarafka T ee dastuurka Puntland, markii ay u cadaatay in xisbiga Kaah uu ku xad-gudbay xeerarka iyo habraaca ololaha doorashada, ayaga oo olole aan maalintooda ahayn ka sameeyay deegaannada hoos ku xusan:-1-Deegaanka Xaaji Khayre 2-Deegaanka Baqbaq 3-Deegaanka Uskule 4-Deegaaka Dalsan 5-Deegaanka Baarwayn 6-Deegaanka Budanbuto oo ka tirsa Degmada Dangoronyo” ayaa lagu yiri qoraalka ka kasoo baxay guddiga PEC. Sidoo kale waxaa xisbigan la ganaaxay inuu bixiyo lacag dhan 5 kun oo Dollar, isaga oo sidoo kale laga mamnuucay in maalinta Axadda uu sameeyo olole doorasho. “Haddaba guddiga isaga oo ka duulaya qodobada sare ku xusan wuxuu go’aamiyay in Xisbiga Kaah uusan olole ka sameyn karin maalinada Axadda ah 21 bisha July, 2024 dhammaan deegaannada kor ku xusan, in Xisbiga Kaah uu bixiyo ganaac lacageed oo dhan 5 kun oo Dollar, waana inuu ku shubo akoonka guddiga muddo 24 saac gudahood ah” ayaa lagu yiri go’aanka kasoo baxay guddiga doorashooyinka ee maamul goboleedka Puntland. Guddiga PEC ayaa sidoo kale uga digay dhammaan xisbiyada inay jebiyaan xeerka iyo anshaxa u yaalla doorashada, inta uu socdo ololahooda doorashooyinka. “Waxaan kale oo aan digniin u direynaa dhammaan xisbiyada muddada kooban ee ka hartay inay sameeyaan wax ka baxsan anshaxa ololaha, taas oo aan il gaar ah ku hayn doono muddada kooban, si ay doorashada u noqoto mid hufan” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka. Puntland ayaa waxaa dhowaan ka qaybsoomaya doorasho qof yo cod ah oo laga qabanayo saddex degmo oo horay dib loogu dhibay doorashooyinkii ka dhacay maamulkaasi.