Sirdoonka Somaliland oo shaaciyay inuu qabtay rag ka tirsan NISA oo howlgal ka fulinayay.

Waxaa weli magaalada Muqdisho ka taagan xiisadda ka dhalatay dhulka Qabuuraha Iskuul Buluusiya, kadib markii dowladda Soomaaliya ay amartay in lagala baxo maydadka, waxaana dhaqan-galay go’aankaas, ayada oo maydadkii ugu badnaa laga saaray dhulkaasi oo hadda loo rabo in laga dhiso xerada ciidamada badda. Xildhibaan Cabdisamad Macallin Maxamuud oo ah oo ah guddoomiyaha guddiga xeer hoosaadka ee Baarlamaanka Soomaaliya ayaa si adag uga hadlay faagista Qabuuraha, wuxuuna sheegay in xilligan aysan baahi loo qabo in meytada dib lasoo faago. Cabdisamad Macallin oo wareysi siiyay Shabelle Tv ayaa shaaca ka qaaday in dowladda looga baahnaa in marka hore ay qorshe u keento arrinta qabuuraha, kadibna ay dhaqan-geliso go’aankeeda oo uu tilmaamay in haatan uu ahaa mid degdeg ah oo lagu fududaaday. “Haddii ay dowladdu daneyneyso qabuuraha, waa in la xiro oo labo sano iyo dheeraad ay xirnaadaan kadibna la joojiyo dadka lagu aasayo ka bacdina la daneeyo, xittaa wax aqli geli karo ayay ahaan lahayd” ayuu wareysigan ku yiri xildhibaan Cabdisamad Macallin. Xildhibaanka ayaa ganacsatada Soomaaliyeed uga digay in Qabuuraha Iskuul Buluusiya iyo dhulalka ka kale ee dowladda ay iska gelin hantidooda, isaga oo sheegay inay khasaare kala kulmi karaan mustaqbalka dhow, maadaama aysan sii joogi doonin xukuumaddan. “Dadka ganacsatada ah ee hantidooda faraha badan gelinaya dhul ay dowladdu leedahay oo aan loo marin sharciga, haddee iskama sii ahaaneyso xukuumaddan oo weligeed joogi mayso, laakiin waxaa imaan kara in khasaare fara badan ay la kulmaan” ayuu kusii daray. Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in sharciyadii ay meesha ka maqan tahay, isla markaana aan hanaan sax ah loo marin dhulalka dowladda ee la iibiyay, sida uu hadalka u dhigay. “Marka laga hadlaayo dhul ay dowladda leedahay, haddana wax dadweyne ah aan dan u ahayn laga dhisayo, waxaana la rabaaa in dhulka la iibinayo loo maro sifo sharci ah” ayuu sii raaciyay. Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo si weyn loogu dhaliilay dowladda federaalka go’aankeeda ku aadan faagista Qabuuraha Iskuul Buluusiya ee magaalada Muqdisho, kaas oo saameyn wayn ku yeeshay ehellada ay dadkooda ku aasnaayeen halkaasi.

Madaxweynaha dowlad deegaanka Soomaalida Itoobiya ayaa lagu eedeeyay inuu gabood-falo u geystay dad rayid ah oo aan dembi lahayn, kana soo jeeda Harawo iyo Awdal. Xildhibaan Ayuub Ismaaciil Yuusuf oo ka tirsan Golaha Shacabka ayaa eedeyntan u jeediyay madaxweynaha dowlad deegaanka Soomaalida, isagoo cambaareeyay dilka ay ciidamada deegaanka Soomaalida ee ka amar qaata Mustafe Cagjar ay shalay magaalada Lafaciise ugu geysteen dad rayid ah oo deegaanka ah. Xildhibaanka ayaa sheegay in dilka dadka rayidka ah ay wada fuliyeen ciidamada Liyuu Booliska iyo kuwa militeriga Itoobiya, islamarkaana lagu beegsaday dadka laba gobol oo si adag uga horyimid damaca guracan ee Itoobiya. “Waa gabood-fal kutalo-gal ah oo lagu bartilmaameedsanayo dadka ka soo jeeda Harawo iyo Awdal, waxaana ay u muuqataa in bulshadaas lagu ciqaabayo sida ay uga soo horjeensadeen damaca dhul-boobka Itoobiya ee ku wajahan xeebaha waqooyiga Soomaaliya,” ayuu yiri Xildhibaan Ayuub. Sidoo kale wuxuu wax laga xumaado ku tilmaamay in madaxweyne Cagjar uu hormuud u noqdo xad-gudubka Itoobiya ka dhanka ah ee dadka Soomaaliyeed iyo dhulkooda. “Waa wax laga xumaado in Mustafe Cagjar oo horay uga caban jiray in nidaamkii hore ee dawlad deegaanka Soomaalida iyo ciidamada Itoobiya ay gaboodfallo u geysteen xubno ka mid ah qoyskiisa, uu isaguna maanta tii oo kale ku samaynayo dad rayid ah oo aan dembi lahayn.” Waxaan cambaaraynayaa dilka ay ciidamada deegaanka Soomaalida ee ka amar qaata Mustafe Cagjar ay shalay magaalada Lafaciise ugu geysteen dad rayid ah oo deegaanka ah. Dilka dadka rayidka ah waxaa wada fuliyey ciidamada Liyuu Booliska iyo kuwa militeriga Itoobiya. Waa gaboodfal kutalogal ah oo lagu bartilmaameedsanayo dadka ka soo jeeda Harawo iyo Awdal, waxaana ay u muuqataa in bulshadaas lagu ciqaabayo sida ay uga soo horjeensadeen damaca dhul-boobka Itoobiya ee ku wajahan xeebaha waqooyiga Soomaaliya. Waa wax laga xumaado in Mustafe Cagjar oo horay uga caban jiray in nidaamkii hore ee dawlad deegaanka Soomaalida iyo ciidamada Itoobiya ay gaboodfallo u geysteen xubno ka mid ah qoyskiisa, uu isaguna maanta tii oo kale ku samaynayo dad rayid ah oo aan dembi lahayn. Sidoo kale, Mustafe waa ku ceeb in uu hormuud u noqdo xadgudubka Itoobiya ee ka dhanka ah dadka Soomaaliyeed iyo dhulkooda. Haddii uu dareemayo waxa ugu yar oo masuuliyad ah ama damiir uu ku hadhay, waa in uu joojiyo gaboodfalka, isla markaana wax ka qabto dilalkii hore ee gardarrada ahaa. Dadka reer Awdal waxaa la gudboon in ay dilkan u arkaan mid hordhac u ah waxa lala damacsan yahay oo ay xilli hore baraarugaan. Waa in ay ka diyaargaroobaan dhagarta loo maleegayo ee ku soo wajahan.