Madaxweynihii hore soomaaliya Shariif sheikh axmed oo sheegay in Ciidanka milatariga maanta kuma jirto hal guuto oo dagaalami karto.

Villa Soomaaliya ayaa mar kale soo jawaabtay, kadib markii ay hadal-heyn xoogan ka dhalatay khudbadd uu Jimcihii madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ka jeediyay masjidka Madaxtooyada, taas oo uu uga hadlay cabashada kasoo yeereysa dhalinyarada ee ku aadan shiidka ama lacag la’aanta. Agaasimaha Warfaafinta Madaxtooyada Mudane Cabdulqaadir Cali Dige oo qoraal dheer soo saaray ayaa u jawaabay siyaasiyiinta iyo dadka kale ee naqdiyay hadalka madaxweynaha, wuxuna sheegay madaxweynuhu uu kaalinta koowaad kaga jiro kobcinta dhaqaalaha iyo shaqo abuurka dhalinyarada Soomaaliyeed. Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in waddada shiidka looga bixi karo ay aado degmada Jilib oo ah xarunta ugu wayn ee kooxda Al-Shabaab, wuxuuna tilmaamay haddii la xoreeyo ay ka dhigan tahay in laga adkaaday Shabaab, barwaaqana la helayo. Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in 2021-kii ay shaqo la’aanta ay gaartay heerkii ugu sarreeyay, laakiin ay hoos u dhacday 2023-kii, sida uu ku sheegay qoraalkiisa. Hoose ka akhriso:- WADADA LOOGA BAXAYO “SHIIDKA” BARWAAQANA LAGU GAARAYO WAXA AY AADDAA JILIB Madaxweyne Xasan Sheekh waxa uu kaalinta 1-aad kaga jira kobcinta dhaqaalaha iyo shaqo abuurka 24-kii sano ee lasoo dhaafay madaxdii soo maray dalka. Ma ahan ra’yi ee xogta hay’adaha caalamiga ee dhaqaalaha ayaa ka marqaati kacaya. Heerka shaqo la’aanta ayaa hoos u dhacay 0.7% intii u dhaxaysay 2012 iyo 2017, taasoo keentay shaqo abuur gaaraya 105,000. Shaqo la’aanta ayaa gaartay heerkii ugu sarreeyay 2021, laakiin waxay hoos u dhacday 0.6% sannadkii 2023, taasoo keentay in 90,000 oo muwaadin ay shaqo helaan (World Bank). Waxaa intaa dheer, in dhaqaalaha guud ee dalka (GDP) uu kor u kacay, maanta waa 4.2, halka uu ahaa 2.4% sannadkii 2022. Dhaqaaluhu inuu kobco, shaqo la helo, dalku horumaro, Soomaaliya Barwaaqo ah la gaaro waxaa ku hor gudban cadowga 1-aad ee qof walba oo Soomaali ah uu leeyahay oo ah Khawaarijta ku naaxay daadinta dhiiga dadka masaakiinta ah iyo curyaaminta dowladnimada Soomaaliya. MUHIIMADA 1AAD EE DOWLADA Muhiimada 1-aad ee Dowladda uu hogaamiyo Madaxweyne Xasan Sheekh waa in dalka laga ciribtiro argagixisada Al-Shabaab. Waxaana yoolkaas laga gaaray guulo waaweyn oo 800 km looga xoreeyay argagixisada. Todobaatan sano jir asaga oo ah ayuu tuute ciidan u xirtay, 70% waqtigiisana waxa uu ku bixyaa sidii loo gaari lahaa Soomaaliya ka madaxbanaan argagixiso. DAMIIRKA DHALINYARADA KA CABANAYA SHIIDKA Damiirka dhalinyarada ka cabanaya shiidka haddii calaamad su’aal la saaro ma qalad baa? Jimcihii hore waxa ay argagixisada Al-Shabaab weerar bahalnimo ah ku qaadeen dhalinyaro joogay xeebta Liido oo cid ay danbi ka galeen iyo wax ay galabsadeen aysan jirin. Waxa ay markale ku xasuusiyeen in aad xukumantahay oo aad la mid tahay walaalka iyo walaasha xeebta Liido lagu xasuuqay. 3 maalmood kadib dareenka ku kiciyay ee shiidka iyo shaqo la’aanta un ku saabsan maxuu yahay? Sida aad u qabto tabashada oo aad xaq ugu leedahay dowladda ayuu dalkaagana waxa uu kugu leeyahay in aad daafacdo balse waxaa ka horeeya naftaada dilka ku xukuman in aad xariga qoorta ugu jira ka saarto. Haddaba, waxaa ku hortaala labo doorasho: In aad sii ahaato daawade xukuman In aad diyaar u noqoto wajihidda waaqica oo aad garab u noqoto halyeeyada naftooda huraya. Mushaar iyo maamuusba waad ka helaysaa, hadii la guuleysto oo ay dhabowdo riyada dib u curashada Soomaaliya waxaa laga yaabaa in aad ka mid noqoto halyeeyada u halgamay dib u xoreynta dalka ee dugisyada lagu baran doono taariikhdooda.

Madaxweyne Xasan Sheekh iyo kooxdiisa ayaa dib usoo faagay qorshe horey u socday oo la xiriiray qabuuraha Afisyoone, kuwaas oo xilligaan ay fadeexad xooggan ka taagan tahay. Inkasta oo culimada sababeeyen ujeedka bixinta maydadka, haddana dowladda waxaa lagu haystaa inay ka maarmi kartay oo ay heli kartay dhulal kale oo la dejiyo ciidanka badda. Taliska madaxweyne Xasan Sheekh waxa uu sheegay in nidaamkii ay xukunka ka qaateen ee Farmaajo inuu mar damacsanaa in qabuurahan deegaan iyo ganacsiyo u beddelo, laakiin ay culimada ka diiday inay u fatwooto, maadaama aan halkaas lagu qabaneynin wax dan-guud ah. Eedeyntan oo abuurtay dood labada dhinac ah ayaa waxaa soo jeediyay wasiirka gaashaandhiga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur (Jaamac). Xogo intaas ka dheeri oo soo baxaya ayaa sheegaya in xilligii madaxweyne Farmaajo ay dhulkaan damaacisay mid kamid ah shirkadaha shidaalka ee fadhiga ku leh magaalada Muqdisho, taas oo rabtay inay halkaasi ka dhigto goob ay maraakiibtu ka qaataan shidaalka, maadaama dhulkaasi saaran yahay badda. Xogo kale oo aan weli lagu kalsooneyn waxay sheegayaan inay shirkadaasi ogolaansho ka heshay madaxweyne Farmaajo, balse uu buuq ka yimid dhinaca maamulka gobolka Banaadir. Kooxda madaxweynihii hore Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa iska bari yeeshay eedeyntan culus, waxayna dowladda Xasan Sheekh ugu baaqeen inay joojiso fulinta faagida qabuuraha. Dhinaca kale, dowladda federaalka Soomaaliya ayaa si buuxda u beenisay wararka sheegaya in lacago laga qaadayo dadka dib ula baxaya maydadka ehelkooda ku aasna qabuuraha Iskuul Buluusiya. Xubin sare oo u hadlay maamulka gobolka Banaadir ayaa isna sheegay in la xiray hal askari oo ku kacay falkaas lacag qaadashada ah. Dhanka kale, bahda caafimaadka iyo qaar kamid ah Xildhibaannada golaha shacabka ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa weli ka digaaya dhibaatada caafimaad ee ka imaan karta dib u faagida qabuurahan, gaar ahaan marka ay gacanta ula tagaan dadka ehelkooda ay halkaasi ku aasan yihiin. Maydadka halkaasi ku aasan waxaa u badan dad xanuuno halis ah u dhintay, sida Corona Virus. Dib u taabadhada maydadka xanuunada u dhintayna waxaa la aaminsan yahay inay xanuuno kale ka dhalan karaan. Dowladda Soomaaliya waxaa loogu baaqay inay arrintaan masuuliyad iska saarto oo haddii aanay go’aankeeda ka laabaneyn inay goobta geyso dhakhatiir, qalab caafimaad, face mask, gacmo gashi iyo daawooyinka jeermiska dila. Dadka ehelkooda halkaasi ku aasan yihiin ayaa maalintii afaraad ku guda jira inay la baxaan maydadka, iyada oo lix cisho ka harsan tahay xilligii ay dowladda u qabatay in halkaasi looga wada saaro maydadka.  

Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay tiro hoobiyeyaal ah oo xalay lagu garaacay qaar kamid ah degmooyinka gobolka Banaadir, kuwaas oo qalqal ku beeray shacabka ku dhaqan magaalada Muqdisho. Ku dhowaad 10 hoobiye ayaa la maqlay, waxayna ku kala dhaceen degmooyinka Xamarweyne, Xamarjajab, Waabari iyo Yaaqshiid, sida ay innoo sheegeen dad goobjoogayaal ah. Sidoo kale waxaa lasoo wariyay in hoobiyeyaasha qaarkood ay ku hoobteen xaafado u dhow xarunta Villa Soomaaliya ee magaalada Muqdisho, mana cadda khasaaraha rasmiga ah ee ay gaysteen. Waxaa sidoo kale ilo wareedyadu innoo sheegeen in hoobiyeyaasha qaarkood ay ku hoobteen xaafado ay dagan yihiin dad shacab ah, iyadoo burburka muuqaallada guryo ay ay daganaayeen dad rayid ah lagu baahiyay baraha bulshada. Booliska Soomaaliya oo ka hadlay dhacdadan ayaa sheegay in qaraxyada la maqlay ay ka dhasheen bacasho dheemish ah oo ay tilmaameen in Al-Shabaab ay ku cabsi galinayeen shacabka ku dhaqan caasimada. Xaaladda ayaa saaka deggan, waxaana weli soconayo baaritaano dheeraad ah oo ay wadaan laamaha ammaanka, si gacanta loogu soo dhigo dambilayaashii ka dambeeyay falkaasi argagaxa ku beeray reer Muqdisho. Todobaadkii hore ayay ahayd markii sidaan oo kale tiro hoobiyeyaal ah loogu garaacay xaafado ka tirsan degmada Wadajir, gaar ahaan bartilmaameedyo u dhow garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho. Si kastaba, weerarkan ayaa kusoo aadayo, xilli maalmihii u dambeeyay ay kooxda qaraxyo ka fulisay gudaha magaalada Muqdisho iyo duleedkeeda, gaar ahaan Ceelasha Biyaha iyo qaybo kamid ah degmada Garasbaaley ee gobolka Banaadir.