Waa tuma gabadha laba mar loo doortay inay itoobiya ka noqotay wasiirka gaashaandhigga.

Madaxweynaha maamul goboleedka Puntland, Saciid Cabdullahi Deni oo maanta khudbad ka jeediyay shir sanadeedka Nabadda ee PDRC ayaa ka hadlay arrimo xasaasi oo ku aadan dowlad dhiska, maadaama ay taagan tahay xiisad maamulkiisa kala dhexeyso dowladda dexe iyo mid kale oo Soomaaliya kala dhexeyso Itoobiya. Saciid Deni ayaa guud ahaaneed uga hadlay xaaladda dalka, wuxuuna jeediyay farriin culus isaga oo ka digay in dib Soomaaliya loogu celiyo xaaladdii laga soo gudbay ee Carte. Sidoo kale wuxuu soo jeediyay in la saxo qaladaadka jira, isla markaana la xoojiyo meelaha ay ka dabacsan tahay dowladnimada Soomaaliya “Soomaaliya yaan fursad dambe loo siinin mar labaad qadka inta ka baxdo dib loo yagleelin shir dib u heshiineed oo ballaaran oo Soomaali hadda ha la’isku keeno la oran” ayuu yiri. Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Waxaa haboon maanta meesha aan joogno inaanu dib uga noqonin Carte iyo shirarkii lamidka ahaa, laakiin meelaha ay ka liiceyso inaan ka toosino aan ku darsano xisaabta”. Dhinaca kale wuxuu toos ula hadlay madaxda dowladda dhexe, gaar ahaan madaxweyne Xasan Sheekh iyo hoggaaiyeyaasha maamul goboleedka oo uu ugu baaqday inay ilaaliyaan dastuurka iyo shuruucda kale ee ay dadka Soomaaliyeed heshiiska ku wada yihiin. “Waxaa sidoo kale fursaddan uga faa’ideysanayaa dhamaan madaxda Soomaaliyeed oo uu ugu horreeyo Madaxweynaha Jamhuuriyadda iyo madaxda kale ee maamul goboleedyada iyo cid kasta oo mas’uul ah in ay ilaaliso waxa dadka heshiisku ku yahay” ayuu kusii daray. Ugu dambeyn wuxuu ka hadlay farogelinta shesheeyaha uu ku hayo arrimaha gudaha ee Soomaaliya, wuxuuna yiri “Dagaalka Soomaaliya, Soomaali keliya hadii ay tahay waa hore ayey heshiin laheyd laakiin farogelinta deriska iyo Caalamka ayaa nagu jirta”. Hadalkan dabacsan kasoo baxay hoggaamiyaha Puntland ayaa kusoo aadayo, xilli ay taagan tahay xiisad meel xun gaartay oo maamulkiisa kala dhexeyso dowladda federaalka, taas oo illaa iyo hadda aan laga gaarin xal rasmi ah.

Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ka qayb galay Munaasabad ka dhacday Xarunta Taliska Ciidanka Booliska Soomaaliyeed ayaa darajada Sarreeye Gaas u dalacsiiyay Taliyaha Ciidanka Booliska Soomaaliyeed Jeneral Sulub Axmed Firin. Madaxweynaha ayaa Taliska, Hoggaanada, Saraakiisha iyo guud ahaan Ciidamada Booliska Soomaaliyeed ku bogaadiyay guulaha ay ka gaareen ilaalinta nabad-galyada dalka. Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ku adkeeyey ciidanka booliska ku dhaqanka shuruucda Ciidamada, si loo xaqiijiyo hufnaanta shaqo ee ciidamada. Sidoo kale Madaxweynaha ayaa Taliye Sulub ku amaanay sida uu ciidanka ugu soo biiriyey oo fursad u siiyey dhalinyarada firfircoon ee u caaboon inay u shaqeeyaan dalkooda. Xasan Sheekh ayaa ka hadlay nidaamka dalacsiinta saraakiisha ciidamada, isagoo sheegay in dalacsiintu ay ku xiran tahay shaqo, balse aysan ku xireyn waqti iyo in laga baryo madaxda. Warar hoose oo soo baxaya ayaa sheegaya in todobaadkan si rasmi ah loogu dhawaaqi doono magacaabista taliyaha cusub ee ciidanka Booliska Soomaaliyeed oo muddo dheer dib u dhaceysay, sababo la xiriira is qab-qabsi hareeyay kursigan oo uu hadda ku fadhiyo Jeneraal Sulub Axmed Firin oo kasoo jeedo Jubbaland. Ilo wareedyo lagu kalsoonyahay ayaa Caasimada Online u sheegay in Khamiista berri ah la magacaabayo taliyaha cusub ee Booliska oo loo wado Janaraal Asad Cismaan Diyaano oo kasoo jeedo Puntland. Wararka ayaa intaasi kusii daraya in qorshaha uu yahay in Asad lagu magacaabo shirka Golaha Wasiirada oo uu todobaadkan guddoomin doono ra’iisul wasaare ku xigeenka dalka, Saalax Axmed Jaamac. Xogihii u dambeeyay ee kursigan waxay sheegayaan inay Xasan Sheekh iyo Xamza ka wada-hadleen in kursiga la siiyo Asad Diyaano, oo hoos loo dhigo colaaddii ay ku mideysnaayeen ee reer Puntland. Xamza waxaa la sheegay inuu hadda halkii hore kasoo dabcay oo uu ogol yahay in la beddelo Sulub, si loogu diyaar garoobo marxalada labaad ee xukunka Xasan Sheekh oo hadda laba jirsaday.

Ciidanka Daraawiishta Jubbaland iyo maleeshiyada Al Shabaab ayuu Arbacadii dagaal faraha looga gubtay ku dhex maray deegaanka Buulo Xaaji iyo waddada isku xirto Buulo Xaaji iyo Filfile ee Gobolka Jubbada Hoose. Dagaalkan ayaa ka yimid, ka dib markii ciidan ka dhaqaaqay deegaanka Buulo Xaaji ay hawlgal u aadeen hawdka FIlfile oo 20km dhanka waqooyi kaga beegan Buulo Xaaji, oo iyana 80km jihada koonfur galbeed kaga toosan Magaalada Kismaayo. Shabaabka oo sida muuqatay la socday dhaqdhaqaaqa ciidamada ayaa u daba maray dhanka Buulo Xaaji, iyagoona halkaasi dagaal culus kula galay cutubyo ka tirsan Guutada Birjeex ee Daraawiishta Jubbaland. Wararka ayaa sheegaya in dagaal kale oo qaraar uu dhex maray ciidamadii aaday Filfile iyo maleeshiyaad kale oo Shabaab ah, kuna diyaarsanaa waddada. Wararka ayaa intaasi ku daraya in muddo saacado ah ay adkaatay in labada ciidan ee la weeraray ay isu gurmadaan, baaxadda culeyska weeraradii qabsaday. Ilo wareedyo ayaa sheegaya in ciidankii lagu weeraray Buulo Xaaji ay u suurtagashay in markii dambe ay iska caabiyaan Shabaabka, isla-markaana ay ka hortaggeen in laga la wareego gacan ku haynta Buulo Xaaji oo 10-kii bishii June ay qabsadeen, balse ay xaalad adag dhexda uga dhaceen ciidamadii hawlgalka loogu diray hawdka Filfile. Ilo wareedyadu waxay kaloo sheegayaan in qaraxyo waaweyn ay ka dhaceen waddada xiriirisa Buulo Xaaji iyo Filfile, tiro gaadiid ahna laga gubay ciidamadaasi. Saraakiil diiday in la soo xigto ayaa sheegay in ciidamadaasi ay ku adkaatay in ay xitaa dib ugu soo laabtaan Buulo Xaaji, oo ah goobtii ay ka ambabaxeen, illaa saacado badan ka dib ay u soo gurmadaan kuwii ay uga taggeen deegaankaasi. Saraakiishan ayaa xaqiijiyay in askar badan ay ciidamada kaga dhinteen, kagana dhaawacmeen weerarka jidgalka ah ee loo sameeyay, isla-markaana ay jiraan ciidan ku firxaday dagaalkaasi, kuwaa oo aan illaa iyo hadda raq iyo ruuxba la hayn. Ciidamadan ayuu ujeedkoodu ahaa in ay kooxaha argagixisada ka saaraan dhulka hawdka ah ee Filfile, bacdamaa ay Saraakiisha Ciidamada u arkayeen goob ay Shabaabku ka carqaladeynayaan amniga Buulo Xaaji. Afhayeenka Ciidanka Jubbaland, G/dhexe Maxamed Faarax Daahir oo VOA la hadlay ayaa qiray in dagaal culus uu ka dhacay Buulo Xaaji iyo aagga Filfile, isagoo intaasi ku daray in illaa saddex jeer la isku soo laalaabtay. “Khasaare waa jiraa, dagaal baa dhacay oo aad u culus. Dhimasho iyo dhaawac labadaba way jiraan, dhankoodii iyo dhankayagaba. Marka waa jiraa dagaalkaasi.” Ayuu yiri Afhayeenka. Afhayeenka ayaa sheegay in Ciidanka Jubbaland ay dagaalka kaga dhinteen laba askari, shan kalena ay kaga dhaawacmeen, khasaarahan oo uu ku sheegay midka uu isaga ka warqabo. “Dhanka kale gaadiid dhankoodii iyo dhankayagaba la gubay baa jira oo dagaalka ku baaba’ay. Annaga, inta aan hubo hal baabuur dhankayaga wuu gubtay, iyaga dhankooda illaa saddex baabuur waan hubaa. Gaadiidka afarta ah ee saddex ay iyagu leeyihiin, midna annaga aan leenahay dagaalkii bay ku fariisteen. Khasaaraha inta aan anigu hubo, waa intaa.” Ayuu sii raaciyay Afhayeenku. Dagaalkan ayaa noqonaya mid ka mida ah dagaaladii ugu qaraaraa ee Ciidamada Jubbaland iyo Al Shabaab ku dhex maro Gobolka Jubbada Hoose. Dhanka kale Saraakiisha Militariga Mareykanka ee dalka ku sugan ayaa la filayaa in ay ciidamada ka taageeraan hawlgalka hawada, si culeyska amni looga yareeyo Buulo Xaaji. Taliska Ciidanka Xoogga Dalka ayaa waxaa soo baxaya warar sheegaya in Taliska Ciidamada Mareykanka ee Afrika (AFRICOM) uu weydiistay in xagga cirka laga garaaco Shabaabka ku sugan dhulka hawdka ah ee Filfile. Hawlgalkan ayaa ahmiyad u leh Dowladda Federaalka iyo Dowlad Goboleedka Jubbaland, si loo xaqiijiyay istiraatiijiyadda dagaal ee ku aaddan xoreynta iyo xasillinta ee deegaanada.